Η οικονομική κρίση και η σημασία της επιλογής κλάδου σπουδών
Η μεγάλη οικονομική κρίση που πλήττει την πατρίδα μας, μας ανάγκασε να νοικοκυρέψουμε όχι μόνο τα οικονομικά μας αλλά και πολλούς άλλους προβληματικούς τομείς που για χρόνια ταλάνιζαν την Κυπριακή κοινωνία. Αυτά τα προβλήματα όχι μόνο δεν τα αγγίζαμε αλλά τα κρύβαμε κάτω από το χαλί. Η κρίση αυτή αλλά και η αυξανόμενη ανεργία έφεραν στην επιφάνεια το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι νέοι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης. Οι περισσότεροι αναρωτιούνται ποιο κλάδο σπουδών να ακολουθήσουν έτσι ώστε να πάρουν τα απαραίτητα εφόδια για επιτυχημένη εργοδότηση στην Κύπρο και το εξωτερικό αλλά κυρίως που να τους προσφέρει μεγαλύτερες ευκαιρίες εργοδότησης.
Οι καιροί έχουν αλλάξει και αυτό το έχουμε όλοι πλέον κατανοήσει. Οι προηγούμενες φουρνιές αποφοίτων μέσης εκπαίδευσης είχαν πολύ ψηλά στη λίστα των υποψήφιων εργοδοτών τον τραπεζικό και δημόσιο/ευρύτερο δημόσιο τομέα. Οι περισσότεροι δυστυχώς έψαχναν να ‘βολευτούν’ σε ένα από τους δύο αυτούς τομείς. Από τη μια το ελκυστικό ωράριο και από την άλλη η μονιμότητα αλλά και τα πάμπολλα ωφελήματα, συμπεριλαμβανομένων και των πολύ καλών απολαβών, έσπρωχναν τους νέους μας στις μεγάλες αγκάλες τους, που όλο και μεγάλωναν για να χωρέσουν όλους.
Από την άλλη, η πλειοψηφία όσων τύγχαναν να έχουν γονείς που διατηρούσαν οικογενειακές επιχειρήσεις είχαν με το πέρας των σπουδών τους σαν πρώτη τους επιλογή την ενασχόληση τους με την επιχείρηση αυτή. Από τη μια η άμεση εργοδότηση με καλούς όρους, και από την άλλη η χαρά και η περηφάνια των γονιών/εργοδοτών που με υπομονετικότητα περίμεναν το καμάρι τους να αναλάβει καθήκοντα και να τους ξαλαφρώσει κάπως, οδηγούσαν και τις δύο πλευρές σε μια αμοιβαία αποδεκτή ‘συνεργασία’.
Σήμερα οι νέοι μας άρχισαν να αντιλαμβάνονται ότι δυστυχώς οι καιροί έχουν αλλάξει προς το χειρότερο και μάλιστα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Το σίγουρο είναι ότι οι εποχές των παχουλών αγελάδων έχουν παρέλθει. Δυστυχώς, πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν κλείσει και ο τραπεζικός και ευρύτερος δημόσιος τομέας όχι μόνο δεν απορροφά από το εργατικό δυναμικό της χώρας αλλά δείχνει την πόρτα εξόδου σε εργοδοτουμένους, μέσα στα πλαίσια μιας αναγκαίας οικονομικής περισυλλογής και εξυγίανσης.
Οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των τελευταίων χρόνων θα αναγκαστούν σήμερα να δουλέψουν σκληρά. Θα αναγκαστούν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Η βοήθεια που έχουν από το οικογενειακό τους περιβάλλον είναι πλέον περιορισμένη. Οι πλείστοι των γονιών δεν έχουν την ίδια οικονομική δυνατότητα να βοηθήσουν τα παιδιά τους, όπως είχαν μερικά χρόνια πίσω. Και ας μην ξεχνάμε και το κούρεμα καταθέσεων που συνέτεινε στο να χαθούν καταθέσεις που προορίζονταν, στις πλείστες των περιπτώσεων, για τα παιδιά τους.
Οι απόφοιτοι που είναι πιο τολμηροί και έχουν ένα μικρό κομπόδεμα θα επιχειρήσουν να φτιάξουν κάτι δικό τους με την ελπίδα ότι θα πετύχουν. Άλλοι θα ‘απαρνηθούν’ τις σπουδές τους και θα κινηθούν προς άλλες πιο πρακτικές/επαγγελματικές κατευθύνσεις χωρίς την ανάγκη ιδιαίτερης προϋπηρεσίας ή συγκεκριμένων προσόντων και δεξιοτήτων (π.χ. γκαρσόνι, μεταφορέας, κ.α.), με σκοπό την επιβίωση. Ενώ κάποιοι άλλοι θα ανοίξουν τα φτερά τους προς το εξωτερικό, με προορισμό κυρίως την Ευρώπη (με το μεγαλύτερο ποσοστό να κτυπά πόρτες στο Ηνωμένο Βασίλειο), τη Μέση Ανατολή αλλά και όπου αλλού μπορούν να εξασφαλίσουν εργασία.
Οι μαθητές της μέσης εκπαίδευσης που θα πρέπει να αποφασίσουν για το μέλλον τους, διαλέγοντας τη σπουδή που θα ακολουθήσουν, έχουν πλέον υπόψη τους όλα τα πιο πάνω αρνητικά δεδομένα.
Σήμερα, η τάση προς κλάδους σπουδών έχει διαφοροποιηθεί αρκετά σε σχέση με αυτήν που υπήρχε πριν δύο και πλέον δεκαετίες, τότε που οι περισσότεροι απόφοιτοι επέλεγαν πιο σίγουρους και παραδοσιακούς κλάδους σπουδών όπως Λογιστική, Νομική και Διοίκηση Επιχειρήσεων. Τώρα οι νέοι μας κινούνται σε ένα πιο ευρύ φάσμα επιλογών εξαιτίας του κορεσμού των περισσοτέρων επαγγελμάτων και της ανάγκης για εξειδίκευση που είναι ένα φυσιολογικό επακόλουθο της προόδου και ανάπτυξης της κοινωνίας μας. Σίγουρα υπήρχε και θα υπάρχει ζήτηση για αυτούς τους πιο παραδοσιακούς κλάδους όπως έχουμε προαναφέρει. Παρόλα αυτά, η ποσοστιαία ζήτηση για αυτούς τους κλάδους έχει μειωθεί. Παράλληλα με την εξειδίκευση σε άλλους κλάδους ακαδημαϊκής περισσότερο φύσεως, υπάρχει σήμερα μια μικρή τάση προς επαγγελματικούς και τεχνικούς κλάδους οι οποίοι σκοπό έχουν τη βελτίωση ή αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων για μια ευκολότερη μετάβαση στην αγορά εργασίας. Αυτοί οι τομείς παρουσιάζουν καλύτερες και πιο άμεσες προοπτικές εργοδότησης από τους ακαδημαϊκούς κλάδους. Αυτή η τάση θα μεγαλώνει μέχρι που η αγορά να βρει από μόνη της την απαιτούμενη ισορροπία. Αυτός είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους που το Υπουργείο Παιδείας ξεκίνησε, έστω και αργοπορημένα, το θεσμό των Μεταλυκειακών Ινστιτούτων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Μ.Ι.Ε.Ε.Κ.) με σημαντική υπερκάλυψη των προσφερόμενων θέσεων από την πρώτη κιόλας χρονιά.
Οι επαγγελματικοί και τεχνικοί κλάδοι σπουδών αναμένεται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια. Σκοπός τους είναι η πρακτική κατάρτιση των φοιτητών έτσι ώστε να καταστούν, με το πέρας των σπουδών τους, ικανότεροι για άμεση απασχόληση στην αγορά εργασίας. Για παράδειγμα, σπουδάζοντας Μαγειρικές Τέχνες, Κομμωτική, Τεχνικός Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, Αισθητική, Διοίκηση Γραφείου κ.α., οι απόφοιτοι των Λυκείων και Τεχνικών Σχολών προσπαθούν από μόνοι τους και χωρίς να το αντιλαμβάνονται να διορθώσουν την απουσία στρατηγικής από πλευράς της κοινωνίας αλλά και τις λανθασμένες κατευθυντήριες γραμμές του επαγγελματικού προσανατολισμού των σχολείων μέσης εκπαίδευσης. Αναπόφευκτα, η οικονομική στενότητα θα βοηθήσει ώστε να διορθωθεί η στρέβλωση της αγοράς κάτι που θα έπρεπε να είχε κάνει το Υπουργείο Παιδείας με τη στρατηγική του σε σχέση με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Στην Κύπρο, για πολλά θέματα, συμπεριλαμβανομένης και της εκπαίδευσης σε σχέση με την αγορά εργασίας, γίναμε βασιλικότερη του Βασιλέως. Και αυτό διότι η πλειοψηφία των νέων μας, επιθυμούσε να εργαστεί σε γραφειακά επαγγέλματα, σε σημείο που να βλέπουν υποτιμητικά τα επαγγέλματα πιο τεχνικής φύσεως. Σε αυτό βεβαίως συνέτειναν και οι νουθεσίες των γονιών οι οποίοι ήθελαν για τα παιδιά τους το καλύτερο. Μόνο που σήμερα, το ‘καλύτερο’ έχει αλλάξει και ισοδυναμεί πρωτίστως με την εξασφάλιση θέση εργασίας και ας μην είναι γραφειακή. Κάποιοι από τους απόφοιτους μας το είχαν καταλάβει έγκαιρα αυτό και σήμερα διαπρέπουν σε πιο τεχνικούς και καθόλου ευκαταφρόνητους τομείς. Κάποιοι από αυτούς έχουν επίσης εκμεταλλευτεί χρηματοδοτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για οικονομική συμβολή νέων επιστημόνων που απασχολούνται σε πρωτογενείς τομείς της οικονομίας (γεωργία, κτηνοτροφία κτλ.) που είναι μείζονος σημασίας για όλες τις χώρες. Κάποιοι άλλοι, τώρα άρχισαν δειλά δειλά να καταλαβαίνουν αυτή την ανάγκη και πιστεύω αλλά και ελπίζω ότι αυτός ο αριθμός θα αυξηθεί σημαντικά για να μπορέσει και ο τόπος μας να ορθοποδήσει οικονομικά.
Δρ. Άδωνης Αμερικάνος
Διευθύνων Σύμβουλος
TCS Εκπαιδευτικοί Σύμβουλοι
www.tcs.com.cy